Filipino: Wikang Pampalaganap ng Kamulatang Agham

Filipino: Wikang Pampalaganap ng Kamulatang Agham

 May maraming pangkakataon na tayo mismo ang tumalikod at tumanggi sa paggamit ng Wikang Filipino lalo na sa agham dahil kinamulatan na natin  gamitin ang Wikang Ingles.

            Hindi ko rin matanggap na ang wiang Filipino ay hindi maharlika at di-karapat-dapat sa mataas na kinalalagyan ng agham ng buhay.

            Maraming nagsasabi na ang wikang dayuhan ang itinakdang ituro ang agham dahil ang wikang Filipino ay kapos sa siyentipikong panteknolohiyang kabihasnan. Hindi na kailangan pagtalunan pa kung hindi dapat gamtin ang wikang Filipino upang madaling mapalaganap ang programa dahil ito’y lubusang maintindihan at kinagiliwan ng mga Filipino.

            Sa pagkakaroon ng kamalayang kasanayan sa kuminikasyong pambansa at pangmasa madaling maiparating at tuluyang mapaunlad pa ang kaalaman sa agham lalo sa agham lalo na kung ito’y maagang ituturo sa Grade 1 hanggang Grade V at susundan ng bahagyang paggamit ng wikang Filipino Ingles sa Garde VI.

            Kailangan dalubhasa ang mga guro sa pagtuturo ng agham at sa wikang Ingles at Filipino dahil sa “Globalisasyon” sa edukasyon. Paano kaya makapagsulat at makapagturo ng tungkol sa agham ang mga walang pormal na edukasyon sa gawaing ito?

            Ayon sa grupong kinabibilangan ni G. Tomas C. Ongoco, isang hepe sa dibisyyon ng publikasyon sa SFP malaki ang nagawa ni Dr. Pacifico Aprieto ng Unibersidad ng Pilipinas sa impormal na edukasyon dahil tinuruan silang sumulat sa pahayagang agham sa pamamagitan ng paghahanda ng mga panuto sa pag-aaral na batay sa nga aklat at magasin. Sinanay sila sa technical reporting dumalo sa mga seminar at workshop ng UNESCO sa pamamatnugot ng mga akdang agham o scientific editing. Dahil dito yumabong ang kaalaman sa pamahayagang agham.

            Ang pormal na edukasyon para sa paghahanda sa pagtuturo ng agham sa Wikang Filipino ay dapat lamang na magsisimula sa Tersiyaryong paaralan kung saan mahuhubog ang mga guro na nagpapakadalubhasa sa agham.

            Ang pagsasalin sa wikang Filipino ng mga aklat sa pang-agham ang isang tamang paaran upang tuluyang mapalaganap ang kamulatang pang-agham. Sundin lamang ang paraan sa pagsasalin upang hindi mabawasan ang tunay na kahulugan ng konsepto sa orihinal na pahayag.

            May katangian ng mabuting saling wika ito ang mga  sumusunod.

1.      Malinaw ang pagkakaroon ng iisang kahulugan at maintindihan ang  salin ng mga mambabasang pinag-uukulan.

2.      Dapat wasto at tapat itosa kahulugan ng orihinal.

3.      Natural ang katangian sa pagsalin. Sa halip dapat itong maging  tila orihinal na sulatin.

May mga Mungkahi at Rekomendasyon ang DEcs upang lumaganap ang pagsasaling-wika

·         Pang- institusyon

·         Maglunsad ng batas sa pagsasaling-wika

·         Ituro ito sa mga paaralan at tanggapang pampahalaan at pribado.

·         Magkaroon ng patnubay sa pagsasaling wika.

·         Paunlarin ang sariling wika

·         Mag-aral ng wikang banyaga.

·         Alamin ang simulain/prinsipyo

·         Kunin ang reaksiyon ng mambabasa.

Nasimulan na ito sa sitemang Unibersidad ng Pilipinas. Ang grupong bumubuo o nagsulat ng mga aklat pang-agham ang tuluyang isakatuparan upang lubusang mapabuti  at maisusulong ang pagtuturo ng agham gamit ang pambansang wika, ngunit maging dalubhasa pa rin sa paggamit ng Ingles.